ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ ΝΗΣΤΕΙΑ

Ομιλία π. Ιωάννου Δημητροπούλου την Κυριακή της Τυρινής 2011
στον Ι. Ν Αγίου Χαραλάμπους & Αντωνίου Κρύα Ιτεών Πατρών

πρεσβύτερος Ιωάννης Δημητρόπουλος
εφημέριος Ι.Ν.Αγ.Χαραλάμπους & Αντωνίου
Κρύα Ιτεών Πατρών

«Ὅταν δέ νηστεύητε, μή γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταί σκυθρωποί· ἀφανίζουσι γάρ τά πρόσωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες».

Κατά την σημερινή Κυριακή ευσεβείς χριστιανοί, «…ἀνάμνησιν ποιούμεθα τῆς ἀπό τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς ἐξορίας τοῦ Πρωτοπλάστου Ἀδάμ». Η δε Αγία μας Εκκλησία όρισε να αναγινώσκεται σήμερα το Ιερό Ευαγγέλιο, το οποίο μας διδάσκει περί της νηστείας και για τον τρόπο με τον οποίο αυτή πρέπει να τηρείται από τους χριστιανούς. Ο συνδυασμός αυτός της παραβάσεως των πρωτοπλάστων και του Ευαγγελίου περί νηστείας, δεν είναι τυχαίος. Από αύριο αρχίζει η νηστεία της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Επομένως καλόν είναι να θυμηθούμε ότι το πρώτο και μέγα παράπτωμα των πρωτοπλάστων, ήταν η παράβαση της εντολής της νηστείας, η οποία τους οδήγησε στην εξορία από τον παράδεισο.

Η σημερινή Ευαγγελική περικοπή, ανήκει στη λεγομένη επί του Όρους ομιλία του Κυρίου μας. Ο Ιησούς με τα όσα μας λέγει σε αυτή την ομιλία Του, καθορίζει τον θεάρεστο και όχι υποκριτικό τρόπο, με τον οποίο οφείλουμε να νηστεύουμε. Έτσι η νηστεία μας προφυλάσσεται από τον κίνδυνο να εκπέσει σε έναν τύπο επιδείξεως, σε έναν τύπο υποκρισίας και φαρισαϊσμού, αλλά γίνεται πράξη θυσίας και έκφραση ευγνωμοσύνης προς το Θεό.

Η νηστεία είναι θεσμός της Εκκλησίας μας. Βέβαια σήμερα με το υλιστικό φρόνημα που επικρατεί, αυτός ο θεσμός είναι ο πλέον παρεξηγημένος. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν την νηστεία θεσμό αναχρονιστικό ο οποίος δεν έχει καμία σημασία. Αγνοούν ότι η πρώτη εντολή που δόθηκε στον άνθρωπο από το Θεό, ήταν η εντολή της νηστείας. «Ἀπό δε τοῦ ξύλου τοῦ γινῶσκειν καλόν καί πονηρόν, οὐ φάγεσθε» (Γεν. 2,16-17), είπε ο Θεός στους πρωτοπλάστους. Και εκείνοι Τον παρήκουσαν.

Τα μεγαλύτερα δεινά για το ανθρώπινο γένος αδελφοί μου, προήλθαν από αυτή την παρακοή. Διότι αν οι πρωτόπλαστοι δεν είχαν παραβεί αυτήν την εντολή του Θεού, να μη φάγουν δηλαδή από το δένδρο της γνώσεως του καλού και του κακού, σήμερα όλοι μας θα κατοικούσαμε μέσα στον παράδεισο. Οπότε ούτε την αμαρτία θα γνωρίζαμε, μα περισσότερο από όλα, δεν θα ξέραμε τι θα πει θάνατος.

Η Εκκλησία μας από τότε που συστάθηκε, θέσπισε τη νηστεία ως απαραίτητο και αποτελεσματικό μέσο, για περισσότερη πνευματική ζωή και για αποδοτικότερο αγώνα κατά των επιθυμιών. Κατόπιν επί πολλούς αιώνες, οι Πατέρες εσυστηματοποίησαν τις διατάξεις περί νηστείας, τις οποίες οι χριστιανοί εφαρμόζουν μέχρι και σήμερα. Δεν έχουμε λοιπόν το δικαίωμα να υποτιμούμε και να αμφισβητούμε το κύρος αυτού του θεσμού. Βέβαια η εποχή που ζούμε, προσπαθεί να ισοπεδώσει τα πάντα. Προσπαθεί να αφήσει τον άνθρωπο εντελώς αχαλίνωτο, έτσι ώστε χωρίς να νιώθει τύψεις, εύκολα να παρασύρεται και να κατρακυλά στην αμαρτία.

Η προηγούμενη Κυριακή όπως όλοι γνωρίζουμε, ονομάζεται από την Εκκλησία μας Κυριακή της απόκρεω. Ονομάζεται έτσι διότι παύουμε να τρώμε κρέας. Όμως πολλοί έχουν την κακή συνήθεια στο να αδιαφορούν και να περιφρονούν αυτά που διδάσκει η Εκκλησία, και πράττουν αυτά που επιτάσσει ο μισόκαλος διάβολος. Πράττουν αυτά που θέλουν εκείνοι που τον προσκυνούν συμμετέχοντας σε «διονυσιακές» εκδηλώσεις και τελετές. Έτσι συνεχίζουν την κρεοφαγία και μεθούν και τρέχουν στους δρόμους και εκτροχιάζονται εντελώς. Μετά δε από όλα αυτά θέλουν να εξαγνισθούν και γι’ αυτό νηστεύουν. Αλλά και αυτό που κάνουν, δεν το πιστεύουν. Το κάνουν για το καλό όπως λένε. Και για να δείτε ότι αυτό που σας λέγω είναι πραγματικότητα, η νηστεία για αυτούς τους ανθρώπους, η μάλλον η υποκριτική τους νηστεία, κρατάει μόνο τις πρώτες ημέρες της καθαράς εβδομάδος. Μετά συνεχίζουν να τρώνε κανονικά και απ’ όλα. Και ας βρισκόμαστε μέσα στην Μεγάλη Τεσσαρακοστή η οποία είναι περίοδος εγκρατείας, περισυλλογής, προσευχής και μετνοίας.

Η νηστεία αγαπητοί, αποτελεί μέσο και όπλο ισχυρό κατά του διαβόλου. Αν φέρουμε στο νου μας την θεραπεία του σεληνιαζομένου νέου, θα θυμηθούμε τον πονεμένο πατέρα του, να παρακαλεί τον Ιησού να τον ελεήσει, λέγοντάς Του πως το παιδί του έπασχε από φοβερό δαιμόνιο. Το πήγε και στους Μαθητές Του να το θεραπεύσουν, μα εκείνοι δε μπόρεσαν. Ο Ιησούς όμως με ένα και μόνο λόγο το θεράπευσε. Μα όταν οι μαθητές Τον ρώτησαν γιατί αυτοί δεν μπόρεσαν να το θεραπεύσουν, Εκείνος τους απάντησε: «τοῦτο δε τό γένος (των δαιμόνων δηλαδή), οὐκ ἐκπορεύεται εἰ μή ἐν προσευχῇ καί νηστείᾳ». (Ματθ. ιζ’ 21) Να λοιπόν ποια είναι η δύναμη της νηστείας.

Πέρα όμως από όπλο, είναι και εκδήλωση πένθους και θλίψεως. Οι πραγματικοί χριστιανοί νηστεύουν την ημέρα της Τετάρτης, διότι κατ’ αυτήν την ημέρα πραγματοποιήθηκε η εναντίον του Κυρίου προδοσία του Ιούδα. Νηστεύουν την ημέρα της Παρασκευής, διότι κατ’ αυτήν ανήλθε επί του Σταυρού ο Χριστός, για να λυτρώσει εμάς από την αμαρτία.

Και η νηστεία όμως που ξεκινά από αύριο, είναι πένθιμη συμμετοχή στα φρικτά πάθη του Κυρίου. Με αυτό τον τρόπο της νηστείας, της στερήσεως κάποιων εδεσμάτων, η ψυχή μας έρχεται πιο κοντά στον Κύριο. Αισθάνεται το πλήθος των ευεργεσιών Του και στενοχωρείται όταν σκέπτεται ότι Τον ελύπησε και Τον παρεπίκρανε. Η συναίσθηση αυτή της αμαρτωλότητός μας δημιουργεί νέο αίσθημα θλίψεως. Ο καθένας μας συντρίβεται κάτω από το βάρος της ενοχής του και ζητεί έλεος και συγνώμη.

Με τη νηστεία όμως αδελφοί μου, μπορούμε να πετύχουμε και άλλα πράγματα που μας φέρνουν πολύ κοντά στο Θεό. Γευόμαστε την αρετή της εγκρατείας, της αγνότητος και της καθαρότητος. Η χαλιναγώγηση του σαρκικού εαυτού μας, η εξουδετέρωση και η υποταγή των κακών ορέξεων και επιθυμιών μας, υποβοηθείται τα μέγιστα από τη νηστεία. Απέχουμε από τα θρεπτικότερα φαγητά και προσαρμοζόμαστε σε απλούστερη δίαιτα. Νικούμε την κοιλιοδουλία και συνηθίζουμε στην ολιγάρκεια. Απέχουμε από την κρεοφαγία και αισθανόμαστε σωματικά πιο άνετα. Διευκολυνόμαστε περισσότερο ως προς την προσευχή. Το πνεύμα μας κινείται ευκολότερα προς τα άνω και επικοινωνεί με τον Άγιον Θεόν.

Πως πρέπει όμως να γίνεται η νηστεία; Αυτήν την αλήθεια μας την δίδαξε σήμερα ο Κύριος στο Ευαγγελικό ανάγνωσμα. Τι μας είπε; «Ὅταν δέ νηστεύητε, μή γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταί σκυθρωποί· ἀφανίζουσι γάρ τά πρόσωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες». Ο Κύριος μας λέγει δηλαδή, πως όταν νηστεύετε, μη γίνεστε σκυθρωποί όπως οι υποκριτές, που παραμορφώνουν την όψη τους για να δείξουν στους ανθρώπους ότι νηστεύουν. Η νηστεία δεν είναι πράξη εξωτερική, ούτε ευκαιρία επιδείξεως. Δεν γίνεται για να μας δούν οι άνθρωποι, αλλά για να ευαρεστήσουμε το Θεό. Ούτε είναι τυπική νομική υποχρέωση, αλλά θέλημα και εντολή του Θεού. Οπότε ας μην μας ενδιαφέρει τι θα πουν οι άλλοι. Να ενδιαφερόμαστε μόνο για την εσωτερική μας χαρά και ευχαρίστηση, που θα προέρχεται από τη νηστεία μας.

Πολλές φορές κάποιοι αδελφοί μας αντιμετωπίζουν διάφορα προβλήματα υγείας. Στις περιπτώσεις αυτές τα πράγματα αλλάζουν. Η Εκκλησία μας είναι πολύ ελαστική σε τέτοιου είδους θέματα, διότι θέλει όλα τα μέλη της να χαίρουν άκρας υγείας. Φτάνει να εξομολογηθούν το πρόβλημά τους στον πνευματικό τους. Εκείνος θα τους υποδείξει τι θα πρέπει να κάνουν και με πιο τρόπο θα εγγρατευθούν.

Η νηστεία όμως για να είναι σωστή, πρέπει να συνοδεύεται και από ορισμένες άλλες προϋποθέσεις τις οποίες καθορίζει το σημερινό Ευαγγέλιο: «ἐάν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καί ὑμῖν ὁ πατήρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος». Και εν συνεχεία μας λέγει: «μή θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυρούς έπί τῆς γῆς». Ο Χριστός, μας καλεί όλους χριστιανοί μου παράλληλα με τη νηστεία, να συμφιλιωθούμε με τους ανθρώπους και να συγχωρούμε εκείνους που μας έφταιξαν. Επί πλέον η καρδιά μας, δεν πρέπει να προσκολλάται σε γήϊνους υλικούς θησαυρούς, αλλά να αγκαλιάζει διά της αγάπης και της ελεημοσύνης όλους εκείνους που πονούν και υποφέρουν.

Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις της συγχωρητικότητος και της αγάπης, η νηστεία μας είναι σίγουρο ότι θα φτάσει στο θρόνο του Θεού, ως πράξη ευάρεστος ενώπιόν Του. Διότι έτσι νηστεύουμε όχι μόνο σωματικά, αλλά και πνευματικά, ανταποκρινόμενοι στην προτροπή της Εκκλησία μας.

Αδελφοί, η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή έφτασε. Λέγεται Μεγάλη, διότι αυτή την περίοδο η νηστεία είναι πιο αυστηρή από κάθε άλλη, εφόσον ούτε το ψάρι καταλύεται ούτε το λάδι. Κατάλυση ελαίου επιτρέπεται μόνο, κατά τις ημέρες του Σαββάτου και της Κυριακής. Ο Κύριος ας μας αξιώσει όλους να την διέλθωμεν όπως Εκείνος διδάσκει και θέλει, έτσι ώστε αξίως να μπορέσουμε να ζήσουμε και το εκούσιον Πάθος Του, αλλά και να προσκυνήσουμε την Αγίαν Ανάστασίν Του. Αμήν.