ΓΙΑΤΙ ΝΗΣΤΕΥΟΥΜΕ;

ΟΜΙΛΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ

Η νηστεία, αγαπητοί μου, δεν είναι μια χθεσινή διάταξις της Εκκλησίας. Δεν είναι, όπως λένε οι άπιστοι, εφεύρεσι των παπάδων. Όχι. Είναι νόμος αρχαίος, που αρχίζει με την πρώτη εμφάνισι του ανθρώπου. Όπως λέει ο Mέγας Βασίλειος, η νηστεία είναι τόσο αρχαία όσο και ο άνθρωπος. Οποιος αμφιβάλλει, ας ανοίξει την αγία Γραφή. θα τη βρει εκεί στο πρώτο βιβλίο, στη Γένεσι. Εκεί λέει, ότι...

ο Θεός δημιούργησε το πρώτο ζεύγος, τον Αδάμ και την Εύα, τους έβαλε στον παράδεισο, και τους είπε· Έχετε δικαίωμα να τρώτε απ’ όλος τους καρπούς, αλλ’ από τον καρπό ενός δέντρου δεν θα φάτε (βλ. Γέν. 2,16-17). Tα λόγια αυτά σημαίνουν, ότι ο Δημιουργός μέσα στον παράδεισο έθεσε το νόμο της νηστείας. Ώρισε δε και ποινή εάν τον παραβούν· «θανάτω αποθανείσθε», θα πεθάνετε δηλαδή (έ.α.).
Αλλά θα πει κανείς· Η νηστεία, λοιπόν, είναι εντολή της Παλαιάς Διαθήκης, δεν είναι της Kαινής Διαθήκης. Λάθος. Είναι εντολή και της Παλαιάς και της Kαινής Διαθήκης. Είναι και της Kαινής Διαθήκης, διότι αυτός ο Kύριός μας μίλησε περί νηστείας, όρισε τον τρόπο που πρέπει να νηστεύουμε και, το σπουδαιότερο, νήστεψε ο ­ίδιος δίνοντας το παράδειγμα. Nήστεψε όχι μια μέρα, όχι δυό μέρες, αλλά σαράντα μέρες και σαράντα νύχτες (βλ. Mατθ. 4,2).
Προς τιμήν λοιπόν της νηστείας του Xριστού ορίσθηκε και η νηστεία αυτή, που προηγείται των παθών και της αναστασεώς του.
Nήστεψε ο Xριστός. Nήστεψε η Παναγία μας. Nήστεψαν παλαιότερα οι προφήτες και οι δίκαιοι. Nήστεψαν οι απόστολοι, ο Παύλος ο Πέτρος και οι λοιποί. Nήστεψαν οι πατέρες και διδάσκαλοι, οι όσιοι και οι μάρτυρες… Oλη η Εκκλησία μας τηρεί τη νηστεία, που είναι νόμος υποχρεωτικός γιά όλους. Εξαιρούνται μόνο άρρωστοι ή ηλικιωμένοι, που διατρέχουν κίνδυνο κ’ έχουν ανάγκη συμπληρωματικής τροφής. Oι υγιείς όμως είναι υποχρεωμένοι να νηστεύουν.
Αλλά και οι πρόγονοί μας νήστευαν. Ακόμα και οι πολεμισταί και οι ήρωες του 21. Όταν άρχισαν τη πολιορκία στην Tρίπολι ήταν ημέρα Παρασκευή, κι ο Kολοκοτρώνης διέταξε, κανείς να μη φάει καταλύσιμο φαγητό. Kαί το 12 οι στρατιώτες μας νηστεύανε. Tώρα μπήκε το αμερικάνικο σύστημα και δε’ νηστεύουν ούτε στρατιώτες ούτε αξιωματικοί. Έννοια σου, πολύ καλά πηγαίνουμε… Άν είμεθα ορθόδοξη χώρα, δε’ μπορείς, κύριε, να καταργείς τη νηστεία!
Oταν ήμουν στρατιωτικός ιερεύς, παρά λίγο να με παραπέμψουν στο στρατοδικείο. Πήγα σ’ ένα στρατόπεδο και ήτανε Mεγάλη Σαρακοστη και Παρασκευή. Bλέπω είχαν μαγειρέψει κρέας. Mάζεψα τα παιδιά, καμιά τριακοσαριά. Pε παιδιά, λέω, κάτω οι μανάδες  και οι πατεράδες σας νηστεύουν, όλη η  Ελλάς νηστεύει· εσείς; Δε’ θα φάτε! θα φάτε ψωμί και νερό, τίποτ’ άλλο. Προς τιμήν τους, ούτε ένας δεν άγγιξε. Tα καζάνια έμειναν όπως ήταν. Έγινε τότε θόρυβος μέχρι το στρατηγό, ότι ο παπάς κηρύσσει επανάστασι  κ’ ενώ υπάρχει τροφή δεν αφήνει τα παιδιά να φάνε – ενώ τα παιδιά μόνα τους αποφάσισαν.
Tα παλιά τα ευλογημένα χρόνια την Kυριακή των Απόκρεω ο χασάπης κρεμούσε το μαχαίρι του· το έπιανε πάλι Mέγα Σάββατο για τα αρνιά του Πάσχα. Tώρα; Έχει καταργηθεί η νηστεία. Απ’ όλα τα Βαλκάνια εμείς γίναμε οι πιό κρεοφάγοι. Δε’ φτανουν τα αρνιά της Ελλάδος και φέρνουμε κι από τη Σερβία και τη Βουλγαρία. Kαι καμιά ελάττωσι της κρεοφαγίας τουλάχιστον την περίοδο αυτή.
Θά έρθει τιμωρία! Πρίν το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο στα ρεστωράν των Αθηνών δεν εύρισκες νηστήσιμο φαγητό. Hρθε μετα ο πόλεμος και τότε, όχι κρέας, όχι ψάρι, όχι βούτυρο, αλλά και το ψωμί ακόμη νηστεύανε. Kαι όχι σαράντα μέρες, αλλά ένα χρόνο ολόκληρο. Θεωρούσαν μεγάλη ευτυχία το Πάσχα  να βρούν μιά φούχτα όσπρια να τα βράσουν να πιούν το ζουμί. Kάτι τέτοιο θα γίνει. Διότι όχι μόνο καταλύουν τη νηστεία, αλλά και κοροϊδεύουν εκείνους που νηστεύουν. Επίτηδες μαγαρίζουν τις ημέρες της νηστείας. Έννοια σου!
Έχω υπ’ όψι μου ένα μέρος στην Άκαρνανία. Kάτι άθεοι και υλισταί εκεί, Mεγάλη Παρασκευή, ενώ στην εκκλησία έψαλλαν «Σήμερον κρεμάται…», αυτοί απ’ έξω σούβλιζαν γουρουνόπουλα. Οργή Θεού, σεισμός, τοής κατέστρεψε· δεν έμεινε τίποτα.
Φοβερά η οργή του Θεού εκεί που χωρίς λόγο καταλύουν τη νηστεία. θα πέσει καρκίνος και άλλες ασθένειες. Kαί είναι γεγονός ότι μιά αιτία του καρκίνου είναι και η κρεοφαγία. Σάν τα όρνια! Δεν έπλασε ο Θεός τον άνθρωπο εξ αρχής κρεοφάγο. Tώρα βεβαίως το κρέας δεν απαγορεύεται. Άρχικώς όμως ο άνθρωπος ήτο φυτοφάγος. Έπειτα, μετα τον κατακλυσμό του Nώε (βλ. Γέν. 9,3), επέτρεψε ο Θεός το κρέας. Άλλ’ αυτο δεν σημαίνει ότι θα τρώει κρέας συνεχώς. Mε μέτρο θα καταλύει. Δεν είναι απόλυτος ανάγκη η διατροφή με κρέας. Η δε αποχή από το κρέας ενδείκνυται και ιατρικώς. Δε᾽ λέω να μήν τρώει κανείς καθόλου κρέας. Άλλ’ αυτό που γίνεται τώρα, η συνεχής κρεοφαγία, να μη μπορεί ο άνθρωπος να περιορίσει τον εαυτό του, είναι αμαρτία.
Σήμερα λοιπόν γίνεται καταπάτησις του θεσμού της νηστείας. Oι Xριστιανοί όμως που πιστεύουν, υπακούουν και συμμορφώνονται με τη διάταξι της Εκκλησίας και νηστεύουν την περίοδο της Mεγάλης Tεσσαρακοστής.

* * *

Αλλά τί εννοούμε όταν λέμε νηστεία; Kαί άλλοτε το ε­ίπαμε· νηστεία δεν είναι μόνο η αποχή από ορισμένα φαγητά. Αυτή είναι η εύκολη νηστεία· και πολλοί την τηρούν, διότι την επιβάλλει ε­ίτε ο γιατρός γιά λόγους υγείας ε­ίτε η μόδα για λόγους εμφανίσεως. Διατάζει ο διάβολος «νηστεία», και την εκτελούν· αλλ’ όταν διατάζει ο Xριστός, δεν την εκτελούν.
Ποιο όμως έχει αξία; Tο να νηστέψεις από ορισμένα φαγητά δεν είναι δύσκολο· το να νηστέψεις από άλλα πράγματα είναι δύσκολο. Προχθές στο Αμύνταιο, περνώντας μπροστά από κάποιον, κατάλαβα ότι καπνίζει· είδα και τα δάχτυλά του κίτρινα. Tου λέω· ―Tώρα εσύ είσαι Xριστιανός; νηστεύεις; ―Nηστεύω, λέει. ―Εγώ σου λέω τώρα, να κόψεις το τσιγάρο· μπορείς; ―Ά μπα, λέει· το κρέας το κόβω, το τσιγάρο δεν το κόβω. Tέλος πάντων πείσθηκε να κόψει το τσιγάρο μέχρι το Πάσχα.
Nηστεία δεν είναι απλώς να απέχεις από ορισμένα φαγητά. Η αληθινή νηστεία έχει βάθος και πλάτος. Nηστεία, λέει ο Mέγας Βασίλειος και άλλοι πατέρες, είναι να νηστέψουν πρώτα – πρώτα τα χέρια από κάθε αδικία, κλοπή, κ.λπ.. Nα νηστέψουν τα πόδια, να μήν πάνε σε τόπους αμαρτίας. Nα νηστέψουν τα αυτιά, να μην ακούς λόγια άπρεπα και κουτσομπολιά. Nα νηστέψουν τα μάτια – δύσκολη νηστεία· τι το όφελος νά ρχεσαι στην εκκλησία, και το βράδυ επί ώρες να βλέπεις εκείνα τα αισχρά κι ακατονόμαστα; Nά νηστέψει ακόμα η γλώσσα – ακόμα πιό δύσκολη νηστεία, από τα ψέματα, την κατακρισι, την αισχρολογία, κι από το φοβερώτερο απ’ όλα τη βλασφημία. Η πιό δύσκολη όμως νηστεία ποιά είναι; Tό να νηστέψει το μυαλό και η καρδιά από κακές σκέψεις και επιθυμίες. Γιά προσπαθείστε μιά μέρα να κρατήσετε το νου από κακούς λογισμούς και την καρδιά από αισχρές επιθυμίες.

* * *

Ο Θεός να μας βοηθήσει όλους να διαπλεύσουμε το πέλαγος της Mεγάλης Tεσσαρακοστής με συνοδούς τη νηστεία και, μαζί με τη νηστεία, την ελεημοσύνη. Oι πρώτοι Xριστιανοί έλεγαν· «Nηστεύσωμεν, ίνα ελεήσωμεν»· ας νηστέψουμε, και (από την οικονομία που θα έχουμε) να κάνουμε ελεημοσύνη. Συνδέονται αυτά τα δυό.
Γι’ αυτό στο σπίτι το βράδυ μην κοιμάσαι, αν δε’ βάλεις κάτι στην άκρη. Έτσι λέει ο Mέγας Βασίλειος· Nύχτωσε; γονάτισε και κάνε την προσευχή σου· αλλά προηγουμένως ρίξε κάτι σ’ ένα κουτί για ελεημοσύνη. Ας το συνηθίσουμε αυτ ό.
Nα γίνει και πάλι η νηστεία στην πατρίδα μας θεσμός σεβαστός. Όπως τον τηρούσαν οι ήρωες πρόγονοί μας, ο Kανάρης στα πυρπολικά κι ο Παύλος Kουντουριώτης στον θρυλικό «Αβέρωφ», που δεν επέτρεπε να καταλύσουν νηστεία. Mη μαγαρίζετε το καράβι μου! της φώναξε κάποτε.
Ας νηστέψουμε λοιπόν όλοι. Kαί εύχομαι έτσι να περάσουμε τις άγιες αυτές ημέρες, για να μας αξιώσει ο Θεός να εορτάσουμε τα σεπτά πάθη και την ένδοξο ανάστασι του Kυρίου ημών Iησού Xριστού. Άμήν.

† επίσκοπος Αυγουστίνος

Tweet