Ο Άγιος Λάζαρος

Από την Γραφή και την Παράδοση

Βηθανία, εβραϊκή λέξη που σημαίνει "οίκος Φοινίκων".Έμεινε γνωστή στην ιστορία ως πατρίδα του φίλου του χριστού Λαζάρου. Μικρή και ασήμαντη κώμη στο χώρο της Παλαιστίνης αλλά σημαντική στην ιστορία του Χριστιανισμού. Ήταν από τους τόπους που αγαπούσε ιδιαίτερα και διέτριβε πολύ συχνά ο Ιησούς. Και αυτό ωφείλετο στο ιδιαίτερο δεσμό αγάπης και φιλίας που σύνδεε τον Θεάνθρωπο με την οικογένεια του Λαζάρου.

Γνωστό τυγχάνει το επεισόδιο της φιλοξενίας του Κυρίου στην οικία της Μάρθας και Μαρίας, αδελφών του Λαζάρου, όπου η μέν Μάρθα «περιεσπάτο περί πολλήν διακονίαν», η δε Μαρία παρεκάθισε «παρά τούς πόδας τοῦ Ἰησοῦ και ήκουε των λόγων αυτού» (Λουκ. ι’ 38-42). Το γεγονός όμως που εδόξασε τη Βηθανία είναι η ανάσταση του Λαζάρου (Ιω. ια’ 1-44). Ο Κύριος με αυτό το θαύμα προεικόνισε την δική του ανάσταση. Γι’ αυτό και η υμνολογία της αγίας μας Εκκλησίας κατά το Σάββατο του Λαζάρου τονίζει πρωτίστως το μυστήριο της κοινής αναστάσεως και ακολούθως τη μνήμη του Αγίου.

Όπως ήταν φυσικό, το θαύμα της εγέρσεως του Λαζάρου εξήγειρε τους Ιουδαίους και «ἐβουλεύσαντο οἱ ἀρχιερεῖς ἵνα καί τόν Λάζαρον ἀποκτείνωσιν» (Ἰω. ιβ’ 9-11), καθότι ήταν το ζωντανό τεκμήριο του Θαύματος. Έτσι ο Άγιος διωκόμενος από τους Ιουδαίους καταφεύγει στην νήσο Κύπρο όπου τον συναντούν οι απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας και τον χειροτονούν πρώτον επίσκοπον Κιτίου.

Το αρχαίο Κίτιο, η πόλη του Φιλοσόφου Ζήνωνος είχε τη μεγάλη τιμή να ευαγγελισθεί τον λόγο της Αληθείας όχι από έναν απλό εργάτη του Ευαγγελίου αλλά από ένα προσωπικό του φίλο του Κυρίου. Σύμφωνα με τον άγιο Επιφάνιο επίσκοπο Κωνσταντίας της Κύπρου (367-403), ο δίκαιος Λάζαρος έζησε άλλα τριάντα χρόνια μετά την έγερσή του. «Ἐν παραδόσεσιν εὕρομεν ὅτι τριάκοντα ἐτῶν ἧν τότε ο Λάζαρος ὄτε ἐγήγερται. Μετά δέ τό ἀναστῆναι αὐτόν ἄλλα τριάκοντα έζησε και ούτω προς Κύριον εξέδήμησε κοιμηθείς».

Στα «Πάτρια»του Αγίου Όρους γίνεται άμεση σύνδεση της Κύπρου και του Αγίου Λαζάρου με την Θεοτόκο και των Άθωνα. Η μητέρα του Κυρίου, συνοδευομένη από τον Ευαγγελιστή Ιωάννη, ήλθε στο Κίτιο, συνάντησε τον Άγιο Λάζαρο, στον οποίο μάλιστα δώρησε ωμοφόριο και επιμάνικα, ενώ στη συνέχεια επισκέφθηκε τον Άθω.

Σύμφωνα με τον Συναξαριστή της Κωσταντινούπολεως, ο Άγιος ετάφη σε μαρμάρινη λάρνακα η οποία έφερε την επιγραφή "Λάζαρος ο τετραήμερος και φίλος του Χριστού". Η λάρνακα τοποθετήθηκε αργότερα σε ένα μικρό ναό.

Η τριακονταετής παραμονή του Αγίου Λαζάρου στον επισκοπικό θρόνο του Κιτίου είναι γνωστή και στον Άγιο Θεόδωρο τον Στουδίτη (759 - 826), ο οποίος αναφέρει εις τας Κατηχήσεις του: " Λαζάρου του μακαριωτάτου εορτάζομεν τα μνημόσυνα, μάλλον δε τα εγέρσια, Λαζάρου εκείνου τα τριάκοντα έτη ζήσαντος, ως ο λόγος, και επισκοπήσαντος μετα την αναζήσιν". Η ανακομιδή και μετάθεση του ιερού λειψάνου του Αγίου Λαζάρου απο το Κιτίο στην Κωσταντινούπολη, τιμάται απο την Εκκλησία την 17ην Οκτωβρίου, έγινε δε κατά το έτος 890 μετά από εντολή του αυτοκράτορος Λέοντος ΣΤ' του Σοφού. Η μετάθεση του λειψάνου περιγράφεται λεπτομερώς σε δύο πανηγυρικούς λόγους που εκφώνησε μπροστά στο ιερό λείψανο με την παρουσία του αυτοκράτορα, ο μαθητής του Μεγάλου Φωτίου, μητροπολίτης Καισαρείας Αρέθας (850 - μετα το 932). Στον πρώτο λόγο ο λόγιος κληρικός εκθειάζει το γεγονός της αφίξεως του λειψάνου στην Κωσταντινούπολη, ενώ στο δεύτερο περιγράφει διεξοδικά την πομπή που σχηματίσθηκε, με τη συμμετοχή του αυτοκράτορα, για τη μεταφορά του λειψάνου απο τη Χρύσουπολη στην Αγία Σοφία. Ο Λέων ΣΤ', ως αντάλλαγμα της μεταφοράς του λειψάνου στην Κωσταντινούπολη, απέστειλε χρήματα και τεχνίτες στην Κύπρο όπου έκτισαν τον μεγαλοπρεπή ναο του Αγίου, ο οποίος διατηρείται ως σήμερα στη Λάρνακα. Εκτός τούτου, οικοδόμησε μονή στην Κωσταντινούπολη επ' ονόματι του δικαίου Λαζάρου, όπου εναπόθεσε το ιερό λείψανο. Στην ίδια μονή μεταφέρθηκε αργότερα από την Έφεσο και το λείψανο της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής. Κατά την βυζαντινή εποχή διατηρήθηκε το έθος να εκκλησιάζεται στη μονή κατά το Σάββατο του Λαζάρου, ο ίδιος ο αυτοκράτορας.